Ізаляванае племя маруба, якое жыве ў джунглях Амазонкі, восенню 2023 года атрымала доступ да спадарожнікавага інтэрнэту Starlink. З таго часу мясцовыя падлеткі адкрылі для сябе Instagram і зносіны ў сеціве з незнаёмымі, а мужчыны — футбол. Некаторыя ж прыахвоціліся да порна, сталі лянівымі і больш агрэсіўнымі. «Холод» расказвае, як інтэрнэт паўплываў на ізаляванае племя.
«Не забірайце наш інтэрнэт»
Журналісты The New York Times пабывалі ў месцах, дзе жыве племя маруба. Цяпер яно налічвае каля дзвюх тысяч чалавек і жыве ў вёсках уздоўж ракі Ітуі ў глыбіні трапічных лясоў у Бразіліі. Сотні гадоў людзі гэтага племені вялі ізаляваны лад жыцця: гаварылі на ўласнай мове, пілі галюцынагенны напой аяўаска для сувязі з ляснымі духамі і лавілі малпаў-каатаў, з якіх гатавалі суп ці трымалі іх у якасці хатніх жывёл.
У верасні 2023 года мясцовых жыхароў падключылі да высакахуткаснага інтэрнэту.
«Калі ён з’явіўся, усе былі шчаслівыя. Але цяпер сітуацыя пагоршылася», — сказала 73-гадовая мясцовая жыхарка Цайнама Маруба (гэтае прозвішча носяць усе людзі племені). Яна паскардзілася, што моладзь пачала менш цікавіцца вырабам упрыгожанняў і разленавалася праз інтэрнэт, дзе «даведавюцца, як жывуць белыя». «Але калі ласка, не забірайце наш інтэрнэт», — тут жа дадала яна.
За дзевяць месяцаў выкарыстання інтэрнэту племя маруба сутыкнулася з тымі ж праблемамі, што і людзі па ўсім свеце: Падлеткі заліпаюць у тэлефоны, групавыя чаты поўныя плётак, а няпоўнагадовым стала даступная парнаграфія і «жорсткія» відэагульні.
Цяпер правадыры племені заклапочаныя тым, як доступ да інтэрнэту паўплывае на ідэнтычнасць і культуру.
Бойцеся данайцаў, што прыносяць дары
Адзін з правадыроў племені маруба, 40-гадовы Эноке, адразу ацаніў патэнцыял Starlink. Ён жыве і ў горадзе, дзе нейкі час працаваў графічным дызайнерам у кампаніі Coca-Cola, і ў лясах Амазонкі. Яго бацька Себасцьян таксама жыў за межамі лесу, а вярнуўшыся, прынёс з сабой яшчэ адну новую тэхналогію — лодкавы матор, які дазволіў яму скараціць працягласць паездкі да супляменнікаў.
У 2023 годзе Эноке Маруба і бразільская актывістка Флора Дутра запісалі 50-секунднае відэа для патэнцыйных дабрачынцаў з просьбай дапамагчы ім атрымаць Starlink. На кадрах Эноке сядзіць у хаціне ў традыцыйным галаўным уборы племені, а побач з ім — дзіця з каралямі з зубоў жывёлаў.
Праз некалькі дзён яны атрымалі адказ ад дабрачынцы з Аклахомы Элісан Рэно. Эноке папрасіў 20 антэн Starlink, кошт якіх склаў бы каля 15 тысяч даляраў. Рэно набыла нават больш і падахвоцілася даставіць абсталяванне ў лясы Амазонкі.
«Адзін інструмент зменіць усё ў іх жыцці: і ахову здароўя, і адукацыю, і сувязь, і ахову лесу», — казала тады Рэно.
Starlink на слупе
У вёсках антэны прыбілі да слупоў і падключылі да сонечных батарэй. Паводле Эноке, з’яўленне інтэрнэту адразу ж зрабіла фурор сярод мясцовых жыхароў. «Гэта змяніла распарадак дня, што прывяло да згубных наступстваў. У нашай вёсцы, калі ты не палюеш, не ловіш рыбу і не вырошчваеш расліны, ты не ясі», — заўважыў Эноке.
У выніку правадыры племені вырашылі ўвесці абмежаванні на карыстанне інтэрнэтам — цяпер ён працуе толькі дзве гадзіны раніцай, пяць гадзін вечарам і ўвесь дзень у нядзелю.
Калі інтэрнэт уключаны, прадстаўнікі племені, уткнуўшыся ў свае тэлефоны, уладкоўваюцца ў гамаках або на лаўках. Простыя жыхары бавяць шмат часу ў WhatsApp, а кіраўнікі вёсак праз інтэрнэт паведамляюць уладам краіны пра праблемы са здароўем мясцовых жыхароў і навакольнага асяроддзя. Настаўнікі дзеляцца ўрокамі з мясцовымі студэнтамі. І ўсе маюць зносіны з сем’ямі і сябрамі, якія жывуць далёка ад іх.
Правадыроў вёсак непакоіць некалькі пытанняў, звязаных з інтэрнэтам. У прыватнасці, яны не хочуць, каб дзеці гулялі ў жорсткія шутары або глядзелі порна.
Лідар усіх вёсак маруба Альфрэда занепакоены тым, што моладзь дзеліцца адкрытымі відэа ў групавых чатах, хоць культура племені не ўхваляе нават пацалункаў на публіцы. Паводле яго, правадыры іншых вёсак паведамілі, што ўжо назіралі агрэсіўныя сэксуальныя паводзіны з боку маладых людзей.
Тым часам Элісан Рэно плануе правесці інтэрнэт і ў іншыя аддаленыя вёскі Амазонкі. Яна купіла яшчэ чатыры антэны, дзве з якіх усталявалі ў вёсцы маленькага племя каруба, кантакт з якім упершыню наладзілі толькі ў 1996 годзе. Некаторыя людзі з гэтага племені дагэтуль жывуць у поўнай ізаляцыі.